Pisownia wyrazów z „u” i „ó” może być czasami myląca dla wielu osób. W języku polskim, głoska „u” ma dwie formy zapisu: „ó” i „u”. Choć różnią się graficznie, obie formy są wymawiane tak samo. W tym artykule omówimy zasady pisowni dla obu liter, aby pomóc Ci poprawnie pisać wyrazy.
Ó – zasady pisowni
Głoska „ó” ma kilka zasad pisowni, które warto znać. Przedstawiamy poniżej najważniejsze zasady dotyczące pisowni „ó”:
- Gdy głoska „ó” występuje w formach fleksyjnych lub pokrewnych wyrazu, możemy ją zamienić na „o” lub „e”. Na przykład: o r – w o rem, l o d – l o du, pi o ro – pi e rze, pl o tł – pl e ść.
- Formy czasowników jednokrotnych mają pisownię z „ó”, podczas gdy czasowniki wielokrotne mają pisownię z „a”. Przykłady to: m o wić – m a wiać, zwr o cić – zwr a cać, przewr o cić – przewr a cać.
- Przyrostek „-ow” w dopełniaczu liczby mnogiej rzeczowników rodzaju męskiego zawsze piszemy z „ó”. Na przykład: komputer o w, samochod o w, zeszyt o w.
- Kilka wyrazów zaczyna się od litery „ó”, na przykład: o smy, o semka, o wdzie, o wczesny.
- Istnieje wiele wyrazów, w których pisownia „ó” nie wynika z żadnej konkretnej reguły, ale jest uzasadniona historycznie. Przykłady to: ch o r, g o ra, kr o l, r o ża, c o rka i wiele innych.
Warto zaznaczyć, że „ó” nigdy nie występuje na końcu wyrazu. Na końcu wyrazu może pojawić się litera o tym samym wyglądzie, na przykład w nazwach własnych, takich jak Joan Miro.
U – zasady pisowni
Teraz przejdźmy do zasad pisowni litery „u”. Oto kilka ważnych zasad, które warto zapamiętać:
- Litery „u” używamy w wielu przyrostkach, takich jak „-uch”, „-uchna”, „-uchny”, „-ula”, „-ulek”, „-uleńka”, „-ulka”, „-ulo”, „-unek”, „-unia”, „-unio”, „-uńcia”, „-us”, „-usia”, „-uszek”, „-uszka”, „-uszko”, „-uś”, „-uśki”, „-utki”. Przykłady to: dzieci uch, cor uchna, leci uchny, mat ula, księż ulek, mat ule ńka, kosz ulka, męż ulo, rach unek, kom unia, dziad unio, cor u ńcia, dzik us, Mart usia, pal uszek, kacz uszka, serd uszko, dzidzi u ś, mal u śki, skromni utki.
- Litery „u” znajdują się w formach czasu teraźniejszego czasowników zakończonych na „-uję”, „-ujesz”, „-ujemy”, „-ujecie”. Na przykład: dzięk uj ę, pak uj ę, dzięk ujesz, pak ujesz, dzięk ujemy, pak ujemy, dzięk ujecie, pak ujecie.
- Litera „u” może występować na początku i na końcu wielu wyrazów, na przykład: u waga, u do, u czynek, zamk u, gank u, porank u.
- W przypadku wyrazów, w których pisownia „ó” nie jest uzasadniona, zawsze używamy litery „u”. Przykłady to: r u ra, bl u szcz, chr u st, p u sta, k u ra i wiele innych.
Warto również zapamiętać, że czasowniki „kuć”, „psuć” i „snuć” piszemy z literą „u”, mimo że są spokrewnione ze słowami „kowal”, „psować” (forma dawna) i „osnowa”. Mamy tutaj do czynienia z prasłowiańską obocznością „u” : „-ow”. Przykładem są czasowniki zakończone na „-ować”, które w czasie teraźniejszym mają końcówkę „-uję”. Na przykład: hamować : hamuję.
Podsumowanie
Pisownia wyrazów z „u” i „ó” może być trudna, ale znajomość podstawowych zasad pomoże Ci poprawnie pisać. Pamiętaj, że „ó” występuje w formach wymiennych, przyrostkach, na początku wyrazów i w niektórych wyrazach, których pisownia wynika z historycznych powodów. Natomiast „u” używamy w przyrostkach, czasownikach, na początku i na końcu wyrazów oraz w wyrazach, w których pisownia „ó” nie ma uzasadnienia. Ćwicz pisownię i korzystaj z tych zasad, aby uniknąć błędów ortograficznych.
